بسمه تعالی

با سلام بر کسانی که به دنبال حق و حقیقت هستند .

از اسم وبلاگ معلومه که موضوع وبلاگ در مورد چه چیزی است . ولایت فقیه.

همیشه در مبحث ولایت فقیه در دو مورد بحث می شود

1-شخص ولی فقیه :یعنی به طور مصداقی به شخص حاکم نگاه می شود که آیا این فرد صلاحیت حاکمیت را دارد یا خیر .((که در این وبلاگ با عنوان  رنگ وبوی علی در ولایت نائب المهدی مطرح شده و با آوردن خاطراتی و بخش هایی از زندگی رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت الله العظمی الامام خامنه ای به این مطلب می پردازیم .

2-واما قسم دوم یعنی جایگاه ولی فقیه :لزوم وجود شخصی به عنوان ولی فقیه و جایگاه ولایت فقیه که با پرسش و پاسخ در همین جا به این بحث می پردازیم .

سؤال:آیا وجود حکومت ضرورت دارد؟ ابتدا توضیحی در باره ی مفاهیم اصلی سوال .

حکومت :گرچه تعاریف زیادی از این واژه مطرح شده اما به صورت ساده می توان آن را اینگونه معنا کرد:ارگانی رسمی است که بر رفتارهای اجتماعی افراد جامعه نظارت داشته ،و سعی میکند به رفتارهای اجتماعی مردم جهت ببخشد . اگر جامعه این جهت دهی را از طریق مسالمت آمیز پذیرا نبود با توسل به قوه ی قهریه اهدافش را دنبال می کند .این تعریف شامل حکومت های مشرو ع و غیر مشروع نیز می شود .

دربین همه ی نظراتی که درباره ی حکومت وجود دارد به ضرورت وجود حکومت اعتراف شده است جز نظر مکتب آنارشیسم که منکر ضرورت حکومت است و بر این باور است که جامعه تنها با رعایت اصول اخلاقی می تواند زندگی خویش را اداره کند .که در واقع هر عقل سلیمی میداتد که این نظر یک نظر رویایی هست تا واقع بینانه . تاریخ هم این موضوع را ثابت می کند. در طول تاریخ همیشه کسانی بوده اند که حتی با وجود حکومت هم از رعایت آن سر باز می زدند.

سؤال :مشروعیت حکومت به چه معناست ؟

مشروعیت : : مشروعیتی که در فلسفه ی سیاست مطرح می شود مفهومی اصطلاحی دارد که نباید آن را با کلمه های هم خانواده اش از جمله متشرعه وشرع اشتباه گرفت به همین خاطر معنای این کلمه در مباحث سیاسی مرادف با قانونی بودن و حق حاکمیت است ونکته ای در این جا قابل ذکر است واین هم آنکه  وقتی کسی حق دارد یعنی دیگران وظیفه دارند آن حق را ادا کنند .میان حق حاکمیت و اطاعت مردم تلازم برقرار است . برای تقریب به ذهن یک مثال ساده می زنیم. وقتی می گوییم پدر حق دستور دادن به فرزند را دارد یعنی فرزند باید امر پدر را اجرا کند .به همین خاطر اگر اطاعت نباشد حکومت نیز بیهوده می شود .

در نوشته های بعدی انشاء الله به این سوال  می پردازیم.ملاک مشروعیت حکومت .

سؤال دوم  :اما ملاک مشروعیت حکومت چیست ؟

در باره ی ملاک مشروعیت حکومت نظریات زیادی وجود دارد در اینجا به چند نظریه مشهور اشاره می کنیم .

1و2و3- نظریه ی قرارداد اجتماعی و نظریه ی رضایت و نظریه ی اراده عمومی :این سه نظرکه در کلیات شبیه یکدیگر است بر پایه رضایت از حکومت موجود یا قراردادی اجتماعی بین مردم یا اراده ی اکثریت مردم شکل می گیرد که معیار اصلی در این نظریات رأی مردم است .

4-نظریه عدالت :اگر حکومتی برای عدالت تلاش کند مشروع است عدالت معیار اصلی برای مشروعیت است .

5-نظریه سعادت یا ارزشهای اخلاقی:معیار مشروعیت حکومت این است که برای سعادت افراد جامعه تلاش کرده و به دنبال برقراری ارزش های اخلاقی در جامعه باشد .

6-نظریه ی مرجعیت امر الهی یا حکومت الهی : معیار مشروعیت تنها امر خداست .

اما نظر صحیح کدام است ؟

نقد نظریه 1و2و3 :

الف:طبق سه نظریه ی نخست معیار مشروعیت نظر مردم است حتی اگر آن حکومت در پی مصالح مردم است و اگر مردم حکومتی را خواستند آن حکومت مشروع است اگر چه آن حکومت ،حکومت جور باشد.

ب:اگر اکثر مردم حکومتی را خواستند پس تکلیف آن اقلیت چه می شود.چرا این اقلیت ملزم به اطاعت هستند.

ضمن اینکه نظریه قرارداد اجتماعی خود به تنهایی الزام آور نیست((یعنی مردم ملزم به تبعیت از حکومت نیستند)) بلکه نیازمند به امری بیرونی است که همان اخلاق است که مردم مازم به تبعیت از حکومت می شوند.

نقد نظریه 4و5:طبق این دو نظریه مشروعیت قانون تثبیت شده اما نسبت به دلیل اعتبار حاکم یا گروه حاکم سخنی گفته نشده است. این ایراد در این دو نظریه مسکوت مانده است.

اما ملاک مشروعیت حکومت از دیدگاه اسلام چیست؟از آنجا که اسلام به مذاهب متعدی تقسیم شده است و مهمترین آنها شیعه و سنی است به ناچار نظر هردو را بیان می کنیم.در معیار مشروعیت حکومت شیعه و سنی معتقدند که اگر خدا کسی را به عنوان حاکم تعیین کند ، آن حکومت مشروعیت دارد زیرا بر اساس بینش اسلامی جهان ملک مطلق خداست وهمه از آن اوست.حکومت بر انسانها نیز فقط حق خداست و از شئون ربوبیت اوست.وحکومت پیامبر نمونه از این حکومت است که مورد قبول شیعه وسنی است. اما از نظر اهل سنت بجز رسول خدا هیچ کس برای حکومت از طرف خدا نصب نشده است. اما از نظر شیعیان حکومت ائمه اطهار نیز از طرف خدا بوده است نه از طرف رسول خدا ،بلکه اگر رسول خدا امام علی را به حکومت منصوب کرده است تنها ابلاغ الهی بوده است.

اما مسئله که این جا مطرح است این است که در زمان غیبت امام زمان چه کسی به عنوان حاکم است؟از نظر اهل تسنن بعد رسول خدا سه راه برای تعیین مشروعیت حکومت وجود دارد 1-اجماع مسلمانان بر حکومت یک فرد 2-نصب توسط خلیفه قبلی 3-تعیین اهل حلّ وعقد که معروفترین راه از نظر آنان است بدین معنا که بزگان مسلمانان و کسانی که صاحب نظر هستند کسی را برای حکومت تعیین کنند .  اما آنچه از کتب روایی شیعی استفاده می شود این است که در زمان غیبت امام زمان ،فقیهی که واجد شرایط در روایات است حق حاکمیت دارد .و به تعبیر برخی روایت از طرف امام معصوم به حکومت نصب شده است. مشروعیت حکومت فقها زاییده ی نصب عام آنان از سوی امام معصوم است که نیز منصوب خاص از سوی خدا هستند . از نظر شیعه به همان معیاری که حکومت رسول الله مشروعیت دارد حکومت امامان معصوم و فقیه در زمان غیبت مشروعیت خواهد داشت با این تفاوت که امام به صورت خاص از طرف خدا به حکومت نصب شده است ولی فقیه با نصب عام ((یعنی با استفاده از ملاک هایی که در آیات وروایات برای مشروعیت حاکم آمده است )) و در هر زمان یکی از آنان مأذون به حکومت هستند.با استفاده از آیات وروایات و تطبیق آن ها بر مصادیق در هر زمانه توسط کسانی که در علوم دینی خبره هستند. 

 پس یعنی حکومت در نگاه اسلام هیچ گاه مشروط به رأی انسان ها نبوده است بلکه نصب الهی بوده است.